Κυριακή 13 Μαρτίου 2022

"συστατική επιστολή" & "κασταλία πηγή" δύο νέες ποιητικές συλλογές του Τόλη Νικηφόρου

Ο Ταχυδρόμος χτύπησε μια φορά με δύο ποιητικές συλλογές και ανείπωτη χαρά και μόνο που διάβασα το όνομα του αποστολέα Τόλης Νικηφόρου άοκνος ποιητής ή ένας άνθρωπος παντρεμένος με την ποίηση.


Τελικά είναι η ομορφιά που μας σώζει από όλα αυτά τα δεινά της εποχής μας ή της κάθε εποχής. Η ομορφιά που μας δίνει απλόχερα η φύση και η τέχνη ενίοτε και τα βλέμματα κάποιων ανθρώπων. Πήρα το φάκελο τον αγκάλιασα απαλά στο στήθος μου και μπαίνοντας στο σαλόνι του σπιτιού άρχισα να χορεύω στο ρυθμό «άρωμα γυναίκας» με έναν ποιητή που ύμνησε την θηλυκή οπτική της ζωής ,ερωτεύτηκε σφόδρα την ποίηση και παραμένει  ερωτευμένος ακόμη  και όταν την απατά γράφοντας ποιητικά διηγήματα ,μυθιστορήματα και παραμύθια. Είναι ύψιστης  ομορφιάς   η ιερή ενσάρκωση του χαμόγελου που σου χαρίζει η ποίηση, είναι υπέρτατη ηδονή να χορεύεις tango με έναν ποιητή που λατρεύει τη γυναίκα ,που ξέρει πώς να την αγγίξει και πώς να την οδηγήσει στη χαρά της απελευθέρωσης και δεν χρειάζεται άλλη συστατική επιστολή παρά μόνο να τον κοιτάξεις ίσα στα μάτια και να αφεθείς στους στίχους του

συστατική επιστολή


κοίταξέ με ίσια στα μάτια
σφίξε μου ζεστά το χέρι
με όλη την παλάμη σου
και μίλησέ μου στον ενικό
με το μικρό μου όνομα
καθαρά και ειλικρινά

μια θέση αν θέλεις στην καρδιά μου



«συστατική επιστολή» νέα Ποιητή Συλλογή του Τόλη Νικηφόρου και «κασταλία πηγή», 44 ποιήματα για το παιδί και την αθωότητα (1979-2021) εκδόσεις Μανδραγόρας 

Ο Τόλης Νικηφόρου είναι Ποιητής με όλη τη σημασία της λέξης  και είναι καλός ποιητής γιατί δεν κραυγάζει δεν χρησιμοποίει δύσκολες λέξεις για να φανεί σπουδαίος ούτε εισπλέει στους ανέμους της εποχής σαν φτερό. Ο Τόλης προσέχει σε υπερθετικό βαθμό τη γλώσσα στην ποίηση του, χρησιμοποιεί λέξεις που αποτυπώνουν απόλυτα την αλήθεια, που δεν περιγράφουν   επιφανειακά αλλά εισβάλουν βαθιά μέσα σου για να εκφράσουν συγκίνηση σε ένα άλλο πιο στέρεο επίπεδο. 
 Η νέα του ποιητική συλλογή «συστατική επιστολή» με  32 ποιήματα που από τον πρώτο κιόλας στίχο σε παρασύρει σ' ένα ατελείωτο υπαρξιακό ταξίδι. Η απεραντοσύνη του σύμπαντος και της ψυχής συμπυκνώνονται περίτεχνα στους στίχους  που εισχωρούν  στο πιο στέρεο κομμάτι της ζωντανής πραγματικότητας για να το μετασχηματίσουν σε ποίηση που προκαλεί βαθιά συγκίνηση και σου αποκαλύπτει μια νέα οπτική. Τα ποιήματα της νέας συλλογής όπως και των παλαιότερων συλλογών του Τόλη Νικηφόρου έχουν την δύναμη να σε οδηγήσουν στον βαθύτερο εαυτό σου και τι περισσότερο μπορεί να ζητά κανείς από την ποίηση αν όχι να σταθεί με μια νέα οπτική απέναντι του


η γέννηση των πουλιών


τον εγκλεισμό για λίγο αντέχουν
κι αφήνοντας ένα ισχνό αποτύπωμα
τα κάγκελα σπάζουν της γραφής
κι ελεύθερα στον ουρανό σκορπίζουν


όσοι έχουν ανοιχτή καρδιά
και μάτια παιδικά ψηλά στραμμένα
βλέπουν εκστατικά τα χίλια χρώματα
ακούν το μουσικό φτερούγισμά τους


έτσι γεννιούνται τα πουλιά
και με το σπέρμα τ’ ουρανού
κυοφορούνται τα νέα ποιήματα


τα αληθινά ποιήματα

όχι οι αρμονικές ωραίες λέξεις
σε σελίδες έντυπων ή ηλεκτρονικών βιβλίων
ποίημα είσαι εσύ γλυκό κορίτσι
που σκύβεις το κεφάλι και διαβάζεις
ποίημα είναι η φωνή και το χαμόγελό σου
στον δρόμο το ανάλαφρο περπάτημά σου
και οι απαλές καμπύλες στο κορμί σου

ο κόσμος όλος είναι πλημμυρισμένος
ποιήματα ζωντανά αληθινά
κι εμείς αποτυπώνουμε με λέξεις
μια ισχνή περιγραφή τους

βγείτε στον δρόμο και διαβάστε
πραγματικά απολαύστε
τα καθημερινά αυτά θαύματα
από το φως στα μάτια της
ως το ανθισμένο δέντρο στην αυλή
κι ένα πουλί που φτερουγίζει στον ουρανό



το ατελείωτο ταξίδι

ποτέ πια δεν θ΄ αξιωθώ
τον γύρο του κόσμου που ονειρεύτηκα
αρχίζοντας με τον υπερσιβηρικό
από τη Μόσχα ως το Βλαδιβοστόκ
δεν θα γνωρίσω εξωτικά νησιά
στον μακρινό Ειρηνικό
ούτε θα δροσιστώ σε όαση της Σαχάρας

το ανέλπιστο όμως και μαγικό
το πιο συναρπαστικό ταξίδι
είναι στα βάθη των ματιών σου
που εκπέμπουν φως
το πιο μεγάλο ρίγος
στον ηλεκτρισμό που σπινθηρίζει
στις άκρες των δαχτύλων σου
στη μουσική των λέξεων
που εκφραστικά προφέρεις

εξερευνώ τα μυστικά και θαύματα
στα πέρατα του κόσμου
με το ατελείωτο αυτό ταξίδι





πώς γίνεται

να έχεις έρθει τόσο αργά
κι όμως να νιώθω μέσα μου
ότι η ζωή μου μόλις τώρα αρχίζει

μόνον εσύ να ξέρεις τη σκιά
και κάθε αχτίδα φως στα μάτια μου

πώς γίνεται
σαν ρίγος να κυκλοφορείς στις φλέβες μου
να είσαι εσύ ο ήχος της φωνής μου
όλα τα κόκκινα στις ζωγραφιές της γης

πώς γίνεται
να έχει κρυσταλλώσει ο χρόνος
κι όλες οι μέρες να χαράζουν
τη μαγική στιγμή που θα σε ξαναδώ

πώς γίνεται
να τρέμω σαν παιδί
στην ερημιά και πάλι μυστικά
ν’ ανθίζει ο κόσμος
και να δακρύζω τώρα
που τα γράφω όλα αυτά

πώς γίνεται έτσι ξαφνικά
το θαύμα κάτι καθημερινό


Πια δεν ανθίζει

δεν είναι πια ερωτευμένη
δεν ανθίζει
με τους χυμούς της άνοιξης δεν λάμπει
σαν θάλασσα δεν σπινθηρίζει
κάτω απ' το φως των άστρων
ούτε ένα βλέμμα πια
δεν απομένει εκστατικό στο πέρασμά της
την κέρδισε η γαλήνη
την έχασε το θαύμα
μέσα στο πλήθος μόνη της να ζει
και να θυμάται.



Κασταλία πηγή (2022)
για το παιδί και την αθωότητα (1979-2021)


ένα παιδί

με το πρόσωπο κολλημένο στο τζάμι
κοιτάζω εκστατικά
πίσω απ’ τις στάλες της βροχής
ένα πολύχρωμο κόσμο

κρύβω μέσα μου ένα παιδί
με τις τσέπες γεμάτες μπίλιες
μέσα στον χειμώνα
ένα παιδί με δακρυσμένα μάτια
για το γατάκι του που πέθανε
για το λουλούδι που μαράθηκε
για όσους έφυγαν χωρίς επιστροφή

κρύβω μέσα μου ένα παιδί
με τρύπιο παλτό
που λαχταράει τα ζεστά κάστανα
τη γειτονιά και τους φίλους
την άνοιξη που θα 'ρθει

κρύβω μέσα μου ένα παιδί
που δεν δέχεται
πως μπορώ να γελάω
όταν τη ίδια στιγμή κάποιος κλαίει

κρύβω μέσα μου ένα παιδί
απαρηγόρητο
που θα' θελε να φτιάξει τη ζωή
στα μέτρα της καρδιάς του

                                           (1979)


κασταλία πηγή

γαλάζιο σύννεφο
μικρό πουλί
δώρο της τύχης και της άνοιξης
σαν ινδιάνος ονομάζω το παιδί μου

ζεστή φωτιά
αρκούδας γούνα απαλή
ανθισμένο καλύβι σ’ ένα κόσμο ερημιάς
σαν Εσκιμώος ονομάζω το παιδί μου

πρωινή δροσιά του χόρτου
φτερουγίζει στο μέτωπό του
η ανάσα του σαν κόκκινο μπαλόνι
υψώνει επίκληση στον ουρανό
με δέος η απεραντοσύνη
αγγίζει τα δυο του χρόνια

κι εγώ ισοβίτης από τοίχο σε τοίχο
τα βήματά μου που μετρούσα
λούζομαι τώρα στις μυστικές του λέξεις
με τα νύχια στην πέτρα ζωγραφίζω το φως

                                                                     1986

Σάββατο 12 Μαρτίου 2022

Όταν η τέχνη συναντούσε τον πόλεμο

 


Ο στρατιώτης ποιητής-Μίλτος Σαχτούρης


Δεν έχω γράψει ποιήματα
μέσα σε κρότους
μέσα σε κρότους
κύλησε η ζωή μου

Τη μιαν ημέρα έτρεμα
την άλλην ανατρίχιαζα
μέσα στο φόβο
μέσα στο φόβο
πέρασε η ζωή μου

Δεν έχω γράψει ποιήματα
δεν έχω γράψει ποιήματα
μόνο σταυρούς
σε μνήματα καρφώνω
    
              Μετά τον πόλεμο - -Nicolae Tonitza




 Τραγούδι- 
Ναζίμ Χικμέτ – (απόδοση Γιάννη Ρίτσου)

Εγώ είμαι, εγώ είμαι που χτυπάω την πόρτα σας.
Εδώ ή αλλού, χτυπάω όλες τις πόρτες
ω, μην τρομάζετε καθόλου που είμαι αθώρητη
κανένας μια μικρή νεκρή δεν μπορεί να δει.

Εδώ και δέκα χρόνια εδώ καθόμουνα
στη Χιροσίμα ο θάνατος με βρήκε
κι είμαι παιδί, τα εφτά δεν τα καλόκλεισα,
μα τα νεκρά παιδιά δε μεγαλώνουν.

Πήραν πρώτα φωτιά οι μακριές πλεξούδες μου
μου καήκανε τα χέρια και τα μάτια
όλη-όλη μια φουχτίτσα στάχτη απόμεινα
την πήρε ο άνεμος κι αυτή σ’ ένα ουρανό συγνεφιασμένο.

Ω, μη θαρρείτε πως ζητάω για μένα τίποτα,
κανείς εμένα δε μπορεί να με γλυκάνει
τι το παιδί που σαν κομμάτι εφημερίδα κάηκε
δε μπορεί πια τις καραμέλες σας να φάει.

Εγώ είμαι που χτυπάω την πόρτα σας, ακούστε με,
φιλέψτε με μονάχα την υπογραφή σας
έτσι που τα παιδάκια πια να μη σκοτώνονται
και να μπορούν να τρώνε καραμέλες.





Μπέρτολτ Μπρεχτ – Ποιήματα μετφ Μάριου Πλωρίτη

Αυτοί που βρίσκονται ψηλά λένε:
Πόλεμος και Ειρήνη
Είναι δυο πράγματα ολότελα διαφορετικά.
Όμως η ειρήνη τους κι ο πόλεμός τους
Μοιάζουν όπως ο άνεμος κι η θύελλα.

Ο πόλεμος γεννιέται απ’ την ειρήνη τους
καθώς ο γιος από τη μάνα.
Έχει τα δικά της
απαίσια χαρακτηριστικά.

Ο πόλεμός τους σκοτώνει
ό,τι άφησε όρθιο
η ειρήνη τους.

Όταν αυτοί που είναι ψηλά
μιλάνε για ειρήνη
ο απλός λαός ξέρει
πως έρχεται ο πόλεμος.

Όταν αυτοί που είναι ψηλά καταριούνται τον πόλεμο
οι διαταγές για επιστράτευση έχουν υπογραφεί

Στον τοίχο, με κιμωλία γραμμένο:
“Θέλουνε πόλεμο”.
Αυτός που το ́χε γράψει
έπεσε κιόλας.

Αυτοί που βρίσκονται ψηλά λένε:
Να ο δρόμος για τη δόξα.
Αυτοί που είναι χαμηλά λένε:
Να ο δρόμος για το μνήμα.

Ο πόλεμος που έρχεται
δεν είναι ο πρώτος. Πριν απ’ αυτόν
γίνανε κι άλλοι πόλεμοι.
Όταν τελείωσε ο τελευταίος,
υπήρχαν νικητές και νικημένοι.
Στους νικημένους, ο φτωχός λαός
πέθαινε από την πείνα. Στους νικητές
ο φτωχός λαός πέθαινε το ίδιο.

Σαν έρθει η ώρα της πορείας, πολλοί δεν ξέρουν
πως επικεφαλής βαδίζει ο εχθρός τους.
Η φωνή που διαταγές τους δίνει
είναι του εχθρού τους η φωνή.
Κι εκείνος που για τον εχθρό μιλάει
είναι ο ίδιος τους ο εχθρός.

Νύχτα.
Τ’ αντρόγυνα
ξαπλώνουν στο κρεβάτι τους.
Οι νέες γυναίκες
θα γεννήσουν ορφανά.

Στρατηγέ, το τανκ σου είναι δυνατό μηχάνημα.
Θερίζει δάση ολόκληρα, κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει.
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα:
Χρειάζεται οδηγό.

Στρατηγέ, το βομβαρδιστικό σου είναι πολυδύναμο.
Πετάει πιο γρήγορα απ’ τον άνεμο, κι απ’ τον ελέφαντα σηκώνει
βάρος πιο πολύ.
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα:
Χρειάζεται πιλότο.

Στρατηγέ, ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ.
Ξέρει να πετάει, ξέρει και να σκοτώνει.
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα:
Ξέρει να σκέφτεται.

Σκηνή Πολέμου - Maximilien Luce




Ακόμα δεν μπόρεσα -Γιώργος Σαραντάρης

Ακόμα δεν μπόρεσα να χύσω ένα δάκρυ
Πάνω από την καταστροφή
Δεν κοίταξα ακόμα καλά τους πεθαμένους
Δεν πρόφτασα να δω πως λείπουνε
Από τη συντροφιά μου
Πως έχασαν τον αγέρα που εγώ αναπνέω
Και πως η μουσική των λουλουδιών
Ο βόμβος των ονομάτων που έχουνε τα πράγματα
Δεν έρχεται στ' αυτιά τους
Ακόμα δεν χλιμίντρισαν τ' άλογα
Που θα με φέρουν πλάι τους
Να τους μιλήσω
Να κλάψω μαζί τους
Και ύστερα να τους σηκώσω όρθιους
Όλοι να σηκωθούμε σαν ένας άνθρωπος
Σαν τίποτα να μην είχε γίνει
Σαν η μάχη να μην είχε περάσει πάνω απ' τα κεφάλια μας.


Η αποθέωση του πολέμου -Vasily Vereshchagin




Μπαρμπαρά – του Ζακ Πρεβέρ
                               
μετφ Μυρτώ Χαρβαλιά

Θυμήσου Μπαρμπαρά
Έβρεχε χωρίς σταματημό στη Βρέστη τη μέρα εκείνη
Και περπατούσες χαμογελαστή
Σαν λάμψη έρρεες λεύτερη
Κάτω απ’ τη βροχή
Θυμήσου Μπαρμπαρά
Έβρεχε χωρίς σταματημό στη Βρέστη
Σε βρήκα τυχαία στη συμβολή της Σιάμ
Χαμογελούσες
Σου χαμογέλασα κι εγώ
Θυμήσου Μπαρμπαρά
Εσύ που δεν σε ήξερα
Εσύ που δεν με ήξερες
Θυμήσου
Θυμήσου όπως και να ‘χει τη μέρα εκείνη
Μην ξεχνάς
Ένας άντρας στεκόταν στη στοά
Φώναξε τ’ όνομά σου
Μπαρμπαρά
Κι εσύ έτρεξες σ’ εκείνον κάτω απ’ τη βροχή
Λεύτερη έρρεες σαν λάμψη χαμογελαστή
Κι έπεσες στην αγκαλιά του
Θυμήσου το Μπαρμπαρά
Και μην νοιαστείς που σου μιλώ στον ενικό
Μιλώ έτσι σ’ όποιον αγαπώ
Ακόμα κι αν μονάχα μια φορά τον έχω δει
Μιλώ έτσι σ’ εκείνους που αγαπιούνται
Ακόμα κι αν δεν τους γνωρίζω
Θυμήσου Μπαρμπαρά
Μην ξεχνάς
Αυτή η βροχή σοφή και χαρούμενη
Πάνω στο πρόσωπό σου το χαρούμενο
Πάνω σ’ αυτή την πόλη τη χαρούμενη
Αυτή η βροχή πάνω απ’ τη θάλασσα
Στα ναυπηγεία πάνω
Στο πλοίο για τα Ουεσάν επάνω
Αχ Μπαρμπαρά
Τι μαλακία ο πόλεμος
Τι να ‘χεις απογίνει τώρα
Κάτω απ’ αυτή τη γεμάτη σίδερο βροχή
Γεμάτη φωτιά ατσάλι και αίμα
Κι εκείνος που σε δέχτηκε στην αγκαλιά του
Τόσο ερωτικά
Είναι νεκρός χαμένος ή ζει ακόμα
Αχ Μπαρμπαρά
Βρέχει χωρίς σταματημό στη Βρέστη
Έτσι όπως έβρεχε παλιά
Τίποτα δεν είναι ίδιο όμως κι όλα είν’ ερείπια
Πέφτει μια βροχή πένθιμη έρημη φριχτή
Και δεν είναι καν πια η καταιγίδα
Από σίδερο κι ατσάλι κι αίμα
Είναι απλά σύννεφα
Που ξεψυχούν σαν σκυλιά
Είναι σκυλιά που χάνονται
Στις όχθες του νερού στη Βρέστη
Και που θα σαπίσουν μακριά
Πολύ μακριά απ’ τη Βρέστη
Εκεί όπου τίποτα δεν έμεινε πια.

τα νέα του πολέμου - Louisa Starr Canziani




Μέχρι πού πατριαρχία - Βίκυ Βανίδη


                   στην μέρα μνήμης της γυναίκας

Τόσα έργα τέχνης
για σένα γυναίκα
πότε Παναγιά
πότε Μήδεια
πότε μικρή αθώα ερωμένη
πότε πόρνη αδίστακτη
κάποτε ίσως ηρωίδα
που σώζει μ’ αυταπάρνηση
τα ιερά και όσια της οικογένειας
σχεδόν ποτέ επαναστάτρια
που ανατρέπει τον κόσμο
Καλλιτέχνες
συνεχίστε να κάνετε τέχνη
στο όνομα γυναίκα
στο ύφος, στο ρυθμό, στα χρώματα
που σας εμπνέουν
νιώστε όμως
το ποτάμι αίμα που κυλάει κάτω
από τα πόδια σας
αυτή η παχύρευστη λάσπη
δεν χωράει σε ρηχό εκμαγείο
και το πλευρό του Αδάμ
ήταν πάντα λειψό
Με λερωμένα παπούτσια
προχωράμε
σε γέφυρες που χτίζουν
τα νεκρά σώματα γυναικών
φυσικά
στην τέχνη όλα επιτρέπονται
μ’ αυτή την προϋπόθεση ασφαλώς
μπορείς να τραγουδάς το θάνατο
γυναίκας που στερεώνει γέφυρες
ή να ξεπερνάς τη λευκή σελίδα
μ΄ έναν άντρα
που παρακαλεί να κλάψει
στα πόδια μιας πόρνης
ευτυχώς
η τέχνη είναι ανατρεπτική
πάντα υπάρχει ενδεχόμενο
να βρεις μια καθαρτήριο έξοδο
απ΄την άλλη όμως
η κοινωνία το πιο συχνά
ακολουθεί την πεπατημένη
Ο άντρας, άντρας είναι
μπορεί να αγαπά και να σκοτώνει
τη γυναίκα του

'The Weeping Woman'' του Picasso